Soğuk Haddeleme Nedir? Çelik Sektöründe Haddeleme

ferineks-celik-metal-gebze-manisa-soguk-haddelenmis-sac

Soğuk Haddeleme Nedir? Çelik Sektöründe Haddeleme 02/02/2024

Çelik sektöründe haddeleme, yassı çelik üretimi yapmak veya yassı çeliğin kalınlığını azaltmak ve düzenli bir hale getirmek için yapılan prosese verilen isimdir.

Çelik üretimi ana hatları ile sırası ile sıvı çelik üretimi, döküm ve onu takip eden haddeleme proseslerinden oluşur. Soğuk haddelenmiş çeliklerin üretim rotasından bahsetmek gerekirse, döküm sonrasında elde edilen ve slab adı verilen çelik bloklar haddeleme sıcaklığına kadar ısıtılır ve merdanelerden geçirilerek sıcak haddeleme işlemine tabi tutulurlar. Böylelikle ilk adımda sıcak haddelnmiş yassı çelik bobinler elde edilmiş olur. Daha sonra, sıcak haddelenmiş çelik olarak anılan bu ürün sülfürik asit banyosundan geçirilerek yüzeyi hadde tufalinden arındırılır.

Sıradaki adım olan soğuk haddeleme işleminde elde edilecek nihai mamulun kullanım alanı ve beklenen mekanik özelliklerine göre ortam sıcaklığında haddeleme yapılır.  Soğuk haddelemede malzemenin sıcaklığı yeniden kristalleşme sıcaklığının altında olmalıdır. Bu proseste amaçlanan parametreler metalin sertliği ve mukavemetini artırmak, yüzey kalitesini iyileştirmek ve boyut toleranslarını minimuma indirmektir. Mukavemet artırma mekanizması soğuk haddeleme sonucu oluşan plastik deformasyon ile dislokasyonların hareketini kısıtlamaktır. Hareket alanı kısıtlanan dislokasyonlar akma ve çekme dayanımını artırırken malzemenin sünekliğini ve uzamasını düşürür.

Soğuk haddeleme işlemi bir çok hadde tezgahı ile gerçekleştirilebilir. Bunlar tersinir hadde ve tandem hadde olarak adlandırılır. Tersinir hadde iki yönlü çalışır ve her geçişte merdaneler arası mesafe kısılarak hammadde inceltilir. Tandem hadde tezgahlarında malzeme tek yöne doğru hareket eder ve ardışık merdanelerin arasında geçen hammadde inceltilir.Dolayısıyla tek besleme de diğer yöntemlere göre daha büyük miktarda incelme sağlanır. Son yüzey kalitesi yüksek bir mamül elde edilir.

Soğuk haddelenmiş malzemelerin kullanım alanları üretilen kalitelere göre değişmektedir. Sıvamaya uygun kaliteler beyaz eşya üretiminde, havalandırma, ısıtma ve soğutma sistemlerinde kullanılmaktadır. Derin çekme özelliğinin yanı sıra tek kat ve çift kat emaye kaplamaya uygun olarak fırın, tencere ve tepsi gibi emaye özelliği taşıyan mutfak aletlerinin üretiminde de kullanılmaktadır. Soğuk haddelenmiş çeliklere sıcak daldırma galvaniz, boyama ve elektrolitik kaplama gibi işlemlerde yapılabilmektedir.

Euronorm’a göre adlandırılan çelik kalitelerine göre soğuk saclara DC01, DC03, DC04, DC05, DC06 isimleri verilmektedir. Bu kaliteler malzemenin mekanik özelliklerinin değişimini işaret etmektedir. DC01’den DC06’ya doğru gidildikçe malzemenin akma mukavemeti düşerken kopma uzaması artmaktadır. Yani malzeme sıvama prosesine, soğuk şekillendirme işlemlerine ve preste şekillendirme proseslerine uygun hale gelmektedir.

Öte yandan soğuk haddeleme ile emaye kaplamaya uygun olarak üretilen ve kimyasa rotasyonu farklı olan saclar da vardır. Emaye kaplanacak çelik sacın kimyasal bileşiminin kaplama kalitesine etkisi çok büyüktür. Sac içerisinde bulunan karbon, çeliğin direncini arttırma amaçlı kullanılıyor olmasının yanında emaye pişirme sırasında oksidasyona uğraması sonucunda gaz çıkışı ve buna bağlı olarak emaye yüzeyinde kabarcık oluşumuna sebep olurlar. Bu nedenle emayelenecek sacda bulunan fazla miktarda karbon kabarcıklara, siyah noktalara, balık pullarına ve pişme esnasındaki atmalara neden olurlar. Bakır da emaye kalite saclarda yapışmaya olumsuz etki eden elementlerdendir. Ancak düşük karbonlu saclarda nikel ayrışmasına olan katkılarından dolayı % 0.15’den az oranda bulunması yararlıdır. Emaye kaplanacak metalin ergime sıcaklığı ve ısıl genleşme katsayısı içerdiği karbon miktarından sonraki önemli iki parametredir. Kullanılacak taban malzemenin ergime sıcaklığı emayenin pişme sıcaklığından yüksek olmalıdır. Pişirme sıcaklığındaki genleşme oranı emayeden fazla olmamalıdır. Levhanın yüzeyinde yüzey hataları, yağ kalıntıları, curüf parçacıkları ve hadde izleri bulunmamalıdır. Emaye sac kalitelerine ve kullanım alanlarını aşağıdaki tabloda inceleyebiliriz.

 

 

Sembol Çelik Tipi
D Soğuk şekillendirme için uygun yassı mamül
C Soğuk haddelenmiş
01,03,04,05,06 Şekillendirme miktarı
EK Konvansiyonel Emaye
ED Doğrudan Emaye

EK konvansiyonel tek veya çift kat emayelemeye uygunluğu temsil ederken; ED kaliteler direkt emayelemeye uygundur. DC kısaltması soğuk haddelenmiş ve soğuk şekillendirilmiş yassı mamulü temsil eder. Emaye kaplama prosesi üçe ayrılır. Bunlar iki kat iki pişirim, iki kat tek pişirim ve tek kat tek pişirimdir.

İki kat iki pişirim prosesinde içerisinde tutunmayı destekleyen katkıların bulunduğu astar kat ilk tabaka, estetik görünümü sağlayan üst kat da ikinci tabaka olarak uygulanır.

İki kat tek pişirim prosesinin ise iki kat iki pişirimden farkı, astar katın pişirilmeden yalnızca kurutularak sert kıvama gelmesinden sonra ikinci katın uygulanması ve her iki katın aynı anda pişirilmesidir.

Genellikle dış görünümü önemli olan parçalar için kullanılan konvansiyonel emayelemede, iki kat emaye ve iki pişirme işlemi yapıldığı için yüksek maliyetler ortaya çıkabilmektedir. Doğrudan üst kat emayelemede(tek kat tek pişirim), astar kat kullanılmayarak sadece üst kat emaye, doğrudan altlık malzeme üzerine kaplanmakta ve tek pişirme işlemi yapılmaktadır Astar kat olmadığından, kaplamanın taban malzemeye yapışmasını arttıracak katkıların emaye bileşiminde olması gerekir.

Ferineks Çelik, Kocaeli, İzmir, Manisa ve Gebze bölgelerinde çelik, sac hizmetlerinde öncülük etmektedir. Daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
  • aluzinc sac aluzink sac dinamo sacı Düşük enerji kaybı elektirik çeliği Elektrik enerjisi Elektrikli araçlar Elektrik motoru sacı elektrik çeliği Enerji verimliliği galvaniz galvanized steel galvanizli çelikler galvaniz çelik haddelenmiş çelik Isıl işlem izmir galvaniz çelik Jeneratör sacı Manisa galvaniz çelik Manyetik çelik metal Otomotiv endüstrisi Rulo silisli sac sac saluzinc silikon çelik silisli sac soğuk haddemele steel stell sıcak haddeleme Trafo sacı Transformatör çeliği yassı çelik Yenilenebilir enerji Yüksek manyetik geçirgenlik Çelik haddeleme Çelik kesim Çelik üretimi çelik çelik ürünleri

  • tr_TRTurkish